Kiedy zaczynałem pracę nad swoją produktywnością, postrzegałem ją jako cel (chciałem być produktywny, ale dla samej produktywności). Za każdym razem, gdy odkrywałem nowe podejście do tego, jak planować lub organizować sobie pracę, sądziłem, że znalazłem Świętego Graala działania. W swojej naiwności uważałem, że ten jeden sposób sprawdzi się u wszystkich.
Minęło jednak kilkanaście lat i teraz wiem już, że produktywność jest narzędziem do osiągania tego, co dla nas ważne, a nie celem samym w sobie. Nauczyłem się też, że jesteśmy różni. Mamy indywidualne potrzeby, także w obszarze planowania, a w rezultacie – różne sposoby realizacji swoich potrzeb. Nie ma jednego idealnego sposobu, jak planować, żeby osiągać cele. Poznając siebie, można za to znaleźć własny sposób.
Wybieranie celów
Najczęściej spotykam się z jednym rozumieniem celu, a właściwie jednym sposobem jego opisu – słynnym SMART-em. SMART-em, czyli celem, który jest:
- specific – konkretny
- measurable – mierzalny
- ambitious – ambitny
- realistic – realny
- time-bound – ograniczony w czasie.
Ten sposób opisu celów jest bardzo pomocny, nakierowuje na konkretne działanie w odgórnie określonym czasie i zakresie. Ale nie jest to jedyny sposób opisu celów. Ani jedyny wymiar celów, który warto rozważać!
Cele mogą być prywatne, życiowe, zawodowe, wspólne, długoterminowe, krótkoterminowe, iteracyjne, aspiracyjne i pewnie jeszcze inne. Każdy rodzaj celów jest bardziej lub mniej dostępny dla osób z różnym charakterem, doświadczeniem, na różnych etapach życia i z różnymi talentami. Możemy jako cel obrać zmianę, naukę czegoś, budowanie nawyku, weryfikację działania, pracę nad relacją, naprawianie, sprawdzenie się i wiele innych. Wybór celów i ich typów także jest bardzo osobniczy i zależy od licznych czynników.
Zastanówcie się chwilę, jakie cele teraz realizujecie lub o jakich celach na przyszłość myślicie. Jak byście swój cel opisali – nie w kontekście SMART, ale właśnie pod kątem typu i obszar celu? Dlaczego wybraliście właśnie taki, a nie inny cel (lub cele)? Prawdopodobnie ile czytelniczek i czytelników, tyle różnych odpowiedzi na pytanie o preferowany sposób wybierania celów i kontekst, w którym się to odbywa. I każda odpowiedź będzie w porządku, bo zakładając, że działamy w dobrej wierze i z chęcią osiągnięcia celu, dobieramy swoje cele najlepiej, jak umiemy.
Planowanie
Podobnie jak w przypadku wyboru celów, istnieje wiele sposobów planowania ich realizacji. Pewnie najczęściej słyszycie o celach rocznych – czy to w ramach noworocznych postanowień, czy celów zawodowych formułowanych przez Was same/samych albo przez liderki i liderów.
Znam osoby, które z przyjemnością i dużą chęcią planują na kilka lat do przodu i których nie przeraża pytanie: „Co będziesz robić za 5 lat?”. Znam też ludzi, dla których tolerowane maksimum planowania to plan na najbliższe godziny. Czy któreś z dwóch podejść jest lepsze lub gorsze? Dominik sprzed 10 lat miałby jasną odpowiedź na to pytanie. Dominik dzisiaj zdecydowanie odpowiada, że oba są tak samo dobre, o ile oczywiście służą naszemu intencjonalnemu działaniu w zgodzie ze sobą.
Osoby planujące na kilka godzin do przodu zwykle mają wyznaczony kierunek, w którym zdążają. Nie jest to jasno opisany cel, raczej przybliżenie stanu, który chcą osiągnąć. Ważne są dla nich elastyczność i swoboda zmiany tego, czym się zajmują. Ci, którzy planują dzień, tydzień, miesiąc czy kwartał, dokładniej opisują każdy z zakładanych horyzontów czasowych i lubią przewidywalność, jaką im to daje. I jedni, i drudzy będą efektywni, jeśli nauczą się zarówno pewnej elastyczności, jak i skrupulatności. Ale elastyczność kogoś ściśle planującego cały rok będzie inna niż elastyczność kogoś, kto działa w momencie. Przewidywalność, której potrzebuje osoba elastyczna, jest zupełnie inna od przewidywalności potrzebnej człowiekowi, który wie, co będzie robił we wtorek za 3 tygodnie o 10.30.
Jak talenty wpływają na wybieranie celów i planowanie?
Powyżej pisałem o różnych podejściach do wybierania i definiowania celów oraz planowania realizacji. Ale od czego to zależy? Najbardziej prawdziwa odpowiedź brzmi: od wielu czynników. Zapewne mają na to wpływ nasze doświadczenia i osoby, od których się uczyliśmy i które obserwowaliśmy. A także nasza potrzeba zmienności lub przewidywalności, chęć pracy nad jedną rzeczą naraz lub wieloma równolegle. Wiemy, że odpowiednio dobrany sposób pracy z celami i planami może pomóc nam je realizować. Jak w gąszczu metod pracy znaleźć te, które nam pasują? Jednym z pomocnych narzędzi są tutaj talenty. Definicja talentu padała na moim blogu już niezliczoną ilość razy – niezliczoną, bo nikt tego jeszcze nie policzył ;) – ale warto ją przypomnieć jeszcze raz: Talent to naturalny i powtarzalny sposób działania, myślenia i odczuwania, który może być produktywnie wykorzystany.
Warto przejść przez swoje top 5 (lub dominujące talenty) i zadać sobie poniższe pytania:
- Jak ten talent wpływa na moje ustalanie celów? Kiedy i jak ten sposób działania, myślenia i odczuwania pomaga mi ustalać cele? Kiedy i jak przeszkadza mi w ustalaniu celów?
- Jak ten talent wpływa na moje planowanie? Kiedy i jak ten sposób działania, myślenia i odczuwania pomaga mi planować (i realizować plany)? Kiedy i jak przeszkadza mi w planowaniu?
Celowo zapisałem te pytania w tak długiej formie, żeby nie zapomnieć o myśleniu i odczuwaniu – czasami skupiamy się tylko na analizie działania, zapominając, że myślenie i odczuwanie też są bardzo istotne w całym procesie. Dzięki takiej analizie możemy zauważyć pewne powtarzające się wzorce, obszary, w których talenty służą nam przy ustalaniu celów i planowaniu, oraz rzeczy, które warto poprawić. Dużo łatwiej nam wtedy dobierać narzędzia i techniki związane z celami i planowaniem.
Mój przykład, jak planować w zgodzie z talentami
Pokażę Wam to na przykładzie kilku moich talentów.
Indywidualizacja®, jako talent z domeny Budowania relacji, nie kojarzy się wprost z planowaniem i ustalaniem celów. Jednak kiedy skierujemy ją na siebie, może być bardzo pomocna. Bardzo dużo uczę się o planowaniu i ustalaniu celów, obserwując swoje dotychczasowe działania. Patrząc na podsumowania 12-tygodniowych okresów i szerzej – na dziennik, wyciągam wnioski. Pomagają mi one optymalizować działanie (tutaj cały na biało wjeżdża Organizator®, a dokładniej moja chęć optymalizacji połączona z tym talentem). Dostrzegłem, że wybranie jednego celu na 12 tygodni działa u mnie lepiej niż ustalenie większej liczby celów. Pamiętam więc, żeby nie brać na siebie za dużo przy następnym podejściu.
Zauważyłem też, że rygorystyczny przegląd kalendarza przy planowaniu prac na 12 tygodni i wypisanie wszystkiego, co już mam zaplanowane, pozwalają mi planować bardziej odpowiedzialnie (Odpowiedzialność® mam w top 10). Teraz właśnie tak zaczynam każde planowanie – sprawdzam, jakie mam możliwości czasowe.
Kiedy wybieram cele, oceniam, jak one pasują do mojej wizji i aspiracji (w czym bardzo pomaga Intelekt®) oraz czy nauczę się czegoś nowego (przy talencie Uczenie się® podbija to moją motywację do działania).
Planując, sprawdzam także, czy mogę wykorzystać nowe narzędzia i techniki (tu pomocne są Zbieranie® i Organizator®).
Ponadto mam w top 10 Dyscyplinę® – lubię zbierać wszystko w jasno opisany plan o odpowiedniej strukturze.
Jak widzicie, wiele swoich talentów świadomie włączam w proces planowania, bo wiem, że mogą mi namacalnie pomóc.
Pamiętam też, jakie ryzyka są powiązane z konkretnymi talentami. Ponieważ mam wysoko Odpowiedzialność®, czasami widzę u siebie tendencję, by godzić się na włączenie do planów zbyt wielu rzeczy. A jak już coś zaplanuję, będę chciał to dostarczyć. Z doświadczenia wiem, że jest mi łatwiej odrzucić coś na etapie planowania, niż potem odpuszczać w trakcie realizacji. Chcę o tym pamiętać.
Talent Organizator® sprawia, że czasem chcę optymalizować na siłę i testować nowe podejście. A niekiedy warto jednak podążać ścieżką, która jest już zweryfikowana i o której wiem, że działa.
Jak planować? Przykłady innych osób
Bardzo lubię pytać innych o wpływ talentów na planowanie. Pomaga mi to przypomnieć sobie, jak różni jesteśmy oraz że warto sprawdzać narzędzia i techniki planowania pod kątem dopasowania do siebie. Bo coś, czego inni używają do tworzenia planów, u mnie często w ogóle nie działa. Zapewne w drugą stronę jest tak samo.
Zadałem ostatnio takie pytanie na swoim profilu na Instagramie. Oto kilka cytatów z wypowiedzi osób, które mi odpowiedziały.
Joanna Golik:
Maksymalista® – pokazuje, nad czym i jak bardzo pracować. Odpowiedzialność® – motywuje mnie do dokończenia zdań, pomaga planować w zgodzie z innymi celami. Uczenie się® – pomaga określać obszary rozwoju. Współzależność® – daje mapę spraw do załatwienia, sieć przenikających się obszarów i celów. Komunikatywność® – jak gubię się w planowaniu, to rozmawiam o tym z kimś i to mi pomaga.
Aleksandra Bury:
Zbieranie® pozwala na dobry research pod kątem sposobu realizacji celu.
Natalia Stroiwąs:
Strateg® – wchodzę w bałagan i potrafię go rozplanować. Maksymalista® pokazuje, gdzie warto robić porządek.
Agata Gibek
Ustalanie? Planowanie? Czas działać! – powiedział Aktywator®. Strateg® – zobaczenie różnych możliwości i wybranie najlepszej. Pryncypialność® – wybieram plany i cele zgodnie z moimi wartościami. Takie uskrzydlają. Zbieranie® – zgodnie z nazwą zbieram potrzebne dane, od których zaczynam planowanie.
Jeśli chcesz poznać więcej przykładów, jak planować, wykorzystując swoje talenty, posłuchaj #176 odcinka podcastu „Z pasją o mocnych stronach” – „Talenty wspierające planowanie”.
Podsumowanie
Czasami słyszę pytanie: po co poznawać swoje talenty i z nimi pracować? Odpowiedzi może być wiele – służy to zrozumieniu siebie i innych, kierunkowemu rozwojowi w zgodzie ze sobą. Jedną z korzyści jest też zwiększona skuteczność. Dobrze to widać w obszarze planowania i ustalania celów. Odkąd zrozumiałem swoje talenty i zobaczyłem, dlaczego działam tak, a nie inaczej i jakie mam potrzeby, zmieniłem sposób wybierania celów i planowania na dopasowany do mnie. Nie jest przypadkiem, że z planowania 12-tygodniowego korzystam od sierpnia 2015 r., czyli od czasu, kiedy zrozumiałem, jak działają moje talenty. Wtedy dobrałem narzędzia i metody, które do mnie pasują. Skuteczność mojego działania wzrosła ogromnie, a zmiany, które chciałem wcielić w życie, przyspieszyły.
A jak Twoje talenty wpływają na Twoje planowanie i wybieranie celów? Co możesz zrobić, by planować i działać w zgodzie z nimi i korzystając z nich? Jaki jest Twój na to sposób?
