Nagrywanie podcastu to dla mnie szkoła zadawania pytań. Nie doceniałem kiedyś tej umiejętności i uważałem, że każdy umie pytać. Teraz, po kilku latach prowadzenia podcastów, widzę, że to ogromna sztuka. Dobre pytanie otwiera na rozmowę, pozwala słuchać, pokazuje moje zainteresowanie, jest ciekawe dla rozmówcy i buduje relację. Złe może zburzyć zaufanie i zniechęcić do rozmowy. Uczę się więc zadawać pytania.
Czy zadawania pytań można się nauczyć?
Mocno wierzę, że zadawanie pytań to umiejętność. Ale może zanim opiszę, dlaczego tak myślę, to wyjaśnię, co mam na myśli, pisząc „umiejętność zadawania pytań”. Nie chodzi o zasypanie rozmówcy pytaniami, które są ciekawe, skomplikowane, błyskotliwe. Umiejętność zadawania pytań to sztuka zapytania we właściwy sposób, we właściwym czasie, z szacunkiem, w sposób, który otwiera na refleksje, rozmowę, poszerza zrozumienie tematu, pozwala pokazać swoje zdanie i szuka odpowiedzi.
Nie sądzę, aby ktokolwiek rodził się z umiejętnością zadawania świetnych pytań. Ja na pewno nie umiałem tego przez wiele lat. Uczę się tego wytrwale i wciąż poszukuję nowych miejsc do nauki. Wydaje mi się, że z czasem jest mi łatwiej zadawać lepsze pytania. Widzę, że moje rozmowy z ludźmi są lepsze, trochę głębsze, często spokojniejsze i z lepszym efektem w postaci porozumienia. Można się tego uczyć – u siebie widzę w tym obszarze postęp.
Jak nauczyć się pytać?
Jest wiele sposobów uczenia się zadawania pytań. Widziałem nawet kursy, które tego uczą. Ja sam intencjonalnie robiłem kilka rzeczy, aby rozwinąć się w tym obszarze. Od razu zaznaczę, że dla mnie to wciąż obszar do rozwoju i ani przez chwilę nie przychodzi mi do głowy, że już nie chcę więcej się uczyć w tym temacie.
Ćwiczenia z otwartymi pytaniami
Jednym z pierwszych ćwiczeń w nauce pytania, na jakie natrafiłem, była rozmowa otwartymi pytaniami. Pamiętam, że usłyszałem o tym ćwiczeniu na którychś zajęciach na studiach podyplomowych, już ponad 10 lat temu. Na czym to polega? Dwie osoby decydują się rozmawiać tylko za pomocą pytań otwartych i tylko takich pytań mogą używać. Pytania otwarte to takie, na które nie można odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Każde kolejne pytanie powinno być związane z poprzednimi i nie wolno powtarzać często tych samych pytań (np. pytać cały czas „dlaczego?”).
Przykład takiej rozmowy:
- A: O czym chcesz porozmawiać?
- B: Dlaczego o to pytasz?
- A: Kiedy mi odpowiesz na moje pytanie?
- B: Ile razy jeszcze mnie popędzisz?
- A: Skąd przypuszczenie, że popędzam?
- B: A jak definiujesz popędzanie?
- A: Po co o to pytasz?
Taka zabawa może chwilę trwać, chociaż zwykle kończy się szybko, bo nie jest łatwo na bieżąco wymyślać pytania otwarte i nie zadać pytania zamkniętego.
Wciąż czasami bawię się tak ze znajomymi, choć nie wszyscy traktują to jako zabawę ;) Zauważyłem, że poszerza to zasób dostępnych pytań, a może przede wszystkim tego, jak rozpoczynam rozmowę.
Książki
Oczywiście dużo uczę się z książek. Są książki, które wprost mówią o zadawaniu pytań. Taką podstawową książką, którą często polecam np. młodym liderom, jest „Nawyk coachingu”. Opisano w niej kilka typów pytań, które warto umieć zadać. Są książki, które mówią o pytaniach, ale nie wprost. Przykładem jest „Negocjuj, jakby od tego zależało Twoje życie”, która jest książką o negocjacjach. Jest tam np. rozdział o taktycznej empatii, w której jest pokazane, jak zadawać pytania, aby pogłębić zrozumienie wypowiedzi rozmówcy.
Ale uczyć pytać można się praktycznie z każdej książki. Wystarczy mieć nastawienie na szukanie ciekawych pytań – w treści, w dialogach. Ja często jak czytam książki, o dowolnej tematyce, podkreślam ciekawe pytania, które zauważam, i zapisuję je do późniejszego wykorzystania.
Rozmowy
Prawdziwą szkołą zadawania pytań są rozmowy. W interakcji z innymi od razu widzimy reakcję na nasze pytanie – zainteresowanie, znudzenie, ciekawość, zdziwienie, radość – cały wachlarz emocji, w zależności od tego, jak i o co pytamy. Lubię rozmawiać z ludźmi, lubię, kiedy nasze rozmowy są o czymś i dlatego tak bardzo mnie cieszy, gdy dzięki moim pytaniom, lub pytaniom od moich rozmówców, właśnie takie rozmowy możemy prowadzić.
Ja mam możliwość uczyć się zadawać pytania, rozmawiając w podcastach – zarówno w „Z pasją o mocnych stronach”, jak i w „Męskich spotkaniach”. Zwykle do nagrania kolejnych odcinków przygotowuję się dużo wcześniej, zapisując pytania, które chcę zadać, i obszary, o które chcę zapytać. Nie po to, aby zadać dokładnie te pytania, ale żeby być przygotowanym na flow rozmowy, który też zależy od tego, jak poruszam kolejne tematy – dzięki pytaniom.
Uważność na pytania
Najwięcej w nauce zadawania pytań zawdzięczam uważności. W jakim sensie? Budując uważność, jestem w stanie wybrać, na czym się skupiam, i to robić. W kontekście pytań nakierowuję swoją uwagę na słuchanie w taki sposób, aby wychwytywać dobre pytania. A okazji ku temu nie brakuje! Bo przecież można szukać dobrych pytań niemal w każdych okolicznościach.
Ja ich szukam zwłaszcza w:
- Podcastach – uwielbiam słuchać podcastów, także w kontekście uczenia się zadawania dobrych pytań. Ostatnie kilka miesięcy uczę się tego zwłaszcza od dwóch osób – Erica Weinstaina z podcastu „The Portal” oraz od Sama Harrisa z podcastu „Making sense”. Często zdarza mi się zatrzymać odtwarzanie podcastu i notować dobre pytanie, które usłyszałem.
- Newsletterach – czytam newslettery różnych osób i zapisuję to, co mnie zainspiruje. Na przykład newsletter Jamesa Cleara, autora książki „Atomowe nawyki”, jest wspaniałym źródłem pytań.
- Webinarach i live’ach – słucham prowadzących, ale też czytam pytania zadawane im przez ich publiczność. Często zdarzają się tam perełki.
- Wiadomościach od odbiorców mojego newslettera – odbiorcy moich sobotnich listów często mnie zaskakują, zadając świetne pytania. Odpowiadam na nie, ale też je odnotowuję.
Podsumowanie
Dobre pytania otwierają i pozwalają wprowadzić rozmowę na wyższy poziom. Co przez to rozumiem? Dają możliwość poruszyć ważne tematy, porozmawiać o rzeczach, które nie są powierzchowne, pozwalają lepiej się poznać, ułatwiają rozumienie i zrozumienie i sprawiają, że budujemy relacje. Dlatego poświęcam dużo energii nauce zadawania pytań.
A Wy jakie dobre pytania ostatnio usłyszeliście?
